اتیولوژی: عامل بیماری یک کوروناویروس جدید بنام SARS-CoV می باشد.
این بیماری اولین بار در فوریه 2003 در آسیا مشاهده شد و ظرف چند ماه در بیش از بیست کشور در امریکای شمالی جنوبی اروپا و آسیا انتشار یافت.
از جولای 2003 به بعد مورد دیگری از سارس مشاهده نشد و بنظر می رسد اپیدمی آن فعلا پایان یافته باشد.
تعاریف
مورد مشکوک:
هر فردی که با تب (درجه حرارت بیش از 38 درجه) و سرفه یا سختی در تنفس مراجعه کند یا بیماری که بعلت بیماری حاد تنفسی غیرقابل توجیه پس از اول نوامبر 2002 فوت کرده باشد و اتوپسی روی وی انجام نشده باشد.
علاوه بر موارد فوق باید در طول 10 روز گذشته یک یا چند مورد از تماسهای زیر نیز وجود داشته باشد:
تماس نزدیک با یک مورد مشکوک یا احتمالی سارس
سابقه مسافرت اخیر به مناطق دارای بیماران سارس
مورد احتمالی:
مورد مشکوک باضافه شواهد رادیولوژیک پنومونی یا سندرم دیسترس تنفسی
مورد مشکوک باضافه شواهد اتوپسی سندرم دیسترس تنفسی بدون علت مشخص
معیارهای خروج از تعریف
در صورتیکه تشخیص دیگری مسجل شود تشخیص سارس منتفی است.
توضیحات
علاوه بر تب و سرفه و مشکلات تنفسی سارس ممکن است با علائم دیگری مثل سردرد میالژی بی اشتهایی خستگی گیجی راش یا اسهال خود را نشان دهد.
تست های آزمایشگاهی
علاوه بر آزمایش های روتین در تمام موارد احتمالی یا موارد مشکوکی که تماس نزدیک با موارد احتمالی داشته اند باید آزمایش های زیر انجام شود:
دو نمونه خون برای سرولوژی با فاصله حداقل دو هفته ( مرحله حاد و نقاهت).
نمونه خون (حداقل 10 میلی لیتر) حاوی مواد ضدانعقاد.
نمونه سواب حلق که باید در محیط کشت ویروس قرار گیرد.
سواب یا نمونه آسپیره شده نازوفارنکس در محیط کشت ویروس
نمونه تازه یا در محیط کشت قرار داده شده مدفوع (در صورت وجود اسهال)
تست های زیر نیز در صورت امکان بهتر است انجام شوند:
نمونه بال ( برونکوآلوئولار لاواژ) یا آسپیره تراشه در ظرف استریل
نمونه CSF در صورت وجود علائم مننژیت
تمام بافتهای بدست آمده از بیوپسی یا اتوپسی به دو صورت تازه و فیکس شده
درمان
موارد مشکوک
مورد را به مقامات بهداشتی محلی اطلاع دهید.
موارد تماس(محل کار، مدرسه یا تجمعات دیگر) را مورد بررسی و تحقیق کامل قرار دهید.
مطمئن شوید وسایل کنترل عفونت در محل وجود داشته باشند( ایزولیشن تنفسی با فشار پایین)، ماسک ، گان، دستکش و محافظ چشم. برای اطلاعات کاملتر به http://www.sars.gc.ca/ مراجعه کنید.
شرح حال کاملی از سفرها یا تماس های بیمار بگیرید.
تست های روتین مثل CBC ، ABG و نیزCXR را انجام دهید و در صورت لزوم تکرار کنید.
اطلاعات کامل در مورد بیماری سارس را به بیمار بدهید.
در صورت نیاز بیمار را بستری کنید.
در غیر اینصورت به بیمار بگویید با بدتر شدن علائم سریعا مراجعه کند.
مایعات کافی را به بیمار برسانید.
موارد احتمالی
هنوز موئرترین رژیم درمانی سارس مشخص نشده است. اما در حال حاضر موارد زیر توصیه می شوند:
آنتی بیوتیک وسیع الطیف برای پنومونی احتمالی اکتسابی (بر اساس مندل 2000)
ریباویرین در حال حاضر فقط برای مقاصد تحقیقاتی در سارس بکار میرود و بعلت گزارش برخی عوارض جنبی شدید فعلا توصیه نمی شود.
استروئیدها در چند بیمار در هنگ کنگ مفید گزارش شده اند اما هنوز استفاده روتین از آنها توصیه نمی شود.
بررسی روی آلفا اینترفرون هم هنوز در مرحله تحقیقاتی قرار دارد.
در مجموع در حال حاضر آنچه توصیه می شود تنها هیدریشن کافی، درمان حمایتی و انتی بیوتیک وسیع الطیف است.
در مورد افراد بدون علامت که سابقه سفر به مناطق آلوده یا تماس با بیماران سارس داشته اند 10 روز قرنطینه الزامیست.
با توجه با اینکه بیشتر بیماران افسرده خود را در دنیایی از افکار منفی حبس می کنند جای تعجب نیست که پانزده درصد بیماران افسرده درمان نشده امید خود را برای بهبودی از دست می دهند و اقدام به خودکشی می کنند. با وجود این، اقدام به خودکشی جزو ملانکولی محسوب نمی شود. گاهی وقتی پزشک از یک بیمار شدیداً افسرده در مورد سابقه اقدام به خودکشی سوال می کند بیمار اصلاً خود را مرده تلقی می کند.
بهمین علت خطر خودکشی در افسردگی شدید حاد چندان بالا نیست. طبق مشاهدات امیل کراپلین وقتی فعالیت سایکوموتور در حال بهبودیست اما خلق و تفکر هنوز در وضعیت پایینی قرار دارد، بیشترین احتمال خودکشی وجود دارد. در بیماری که در حال بهبودی از افسردگیست، وجود ناامیدی در ارزیابی روانی باید پزشک را بفکر احتمال خودکشی بیاندازد.
این عقیده عمومی که پرسش درباره تمایل به خودکشی ممکن اسن موجب برانگیختن این میل شود پایه و اساسی ندارد. حتی گاهی بیماران از اینکه پزشک میزان مشکل آنان را بخوبی درک می کند احساس آرامش می کنند. میل به خودکشی معمولاً بصورت غیرمستقیم بیان می شود مثلاً بیمار دوست دارد از خواب هرگز بیدار نشود یا به یک بیماری بدخیم دچار شود. برخی بیماران افسرده دائماً تحت فشار و شکنجه روحی ناشی از وسواسهای خودکشی قرار دارند و مدام در برابر آنها مقاومت می کنند. برخی بصورت غیرفعال خود را در برابر این تمایلات قرار می دهند مثلاً عمداً با بی احتیاطی رانندگی می کنند یا وسط یک خیابان شلوغ می پرند. گروه سوم بیماران آنهایی هستند که بدقت مراحل خودکشی را طراحی می کنند و حتی وصیت نامه می نویسند. چنین مواردی نشانه خطر بالایی برای خودکشی است. تمام این موارد هنگام برخورد پزشک با یک بیمار افسرده باید در نظر گرفته شوند.
آنفلوآنزای پرندگان یا Bird flu یک بیماری ویروسی مسری در بین حیوانات است که بیشتر از همه پرنده ها را مبتلا می سازد اما در خوک ها هم باوفور کمتری مشاهده می شود . تقریباً در همه انواع پرندگان اهلی بسرعت باعث همه گیری های وسیع در میان آنها می شود .
بیماری در پرندگان دو فرم دارد:فرم اول بصورت خفیف بوده و فقط با ریختن پرها و یا کاهش تولید تخم مشخص می شود . اما فرم دوم بیماری که فرم بشدت بیماری زای Highly Pathogenicآنفلوآنزای پرندگان است قدرت سرایت خیلی زیادی برای پرندگان داشته و باعث تلف شدن تعداد کثیری از آنها می شود. این فرم اولین بار در سال 1878 در ایتالیا تشخیص داده شد . مرگ و میر این آنفلو آنزا در پرندگان مبتلا تقریباً 100% است پرندگان در همان روز اول شروع علائم تلف می شوند .
چه اقدامات کنترلی می توان برای پرندگان انجام داد؟
مهمترین اقدام کنترلی از بین بردن تمام پرندگان آلوده و پرندگانی که به نوعی در تماس با آنها بوده ، دفن مناسب لاشه آنها و قرنطینه سازی دقیق مزارع و مرغداری هایی که بیماری درآنها رخ داده و انجام اقدامات ضد عفونی سازی وسیع در این مناطق است .
ویروس در درجه حرارت های سرد و پائین می تواند حتی تا 3 ماه زنده بماند . درآب 22درجه سانتیگراد تا 4 روز و در آب صفر درجه تا یک ماه به بقای خود ادامه می دهد . مطالعات نشان داده یک گرم کود حیوانی حاوی ویروس نوع بشدت بیماری زا (Highly (athogenic می تواند باعث تلف شدن یک میلیون پرنده شود . محدودیت حرکت و جابجایی پرندگان ، چه در داخل کشور و چه حمل و نقل بین المللی آنها یکی از مهم ترین اقدامات کنترلی محسوب می شود .
پی آمدهای همه گیری آنفلو آنزا در پرندگان چه می تواند باشد ؟
همه گیری ها آنفلو آنزای پرندگان از نوع بشدت بیماری زا می تواند برای صنعت مرغداری و مزرعه داران بشدت مخرب باشد . همه گیری این آنفلو آنزا در پرندگان در آمریکا در فاصله سالهای 1983 تا 1984 در ایالت پنسیلوانیا منجر به از بین بردن 17 میلیون پرنده و 65 میلیون دلار خسارت شد.پیآمدهای اقتصادی در کشورهای در حال توسعه می تواند به مراتب آسیب بیشتری وارد آورد چون پرنده داری و مرغداری های صنعتی کمتر بوده و بیشتر به شکل سنتی و پراکنده هستند و یک مرتبه می توانند در مناطق روستایی خسارت های مادی فراوانی به کشاورزان وارد آورند . بعنوان مثال همه گیری ناگهانی در مکزیک در سال 1992 تا سال 1995 نتوانست تحت کنترل در آید .
چگونه همه گیری آنفلو آنزای پرندگان در داخل یک کشور گسترش می یابد ؟
در داخل یک کشور بیماری به آسانی از یک مزرعه به مزرعه دیگر و از یک مرغداری به مرغداری دیگر می رود . میزانهای قابل توجهی از ویروس از طریق قطرات تنفسی یک پرنده آلوده در فضا پراکنده می شود و ویروس از طریق هوا به پرنده های دیگر انتقال می یابد . وسایل و لوازم آلوده ، ماشین های حمل و نقل پرندگان ، پرها و قفس ها و حتی کفش و لباس کسانی که در مرغداری ها کار می کنند از عوامل مهم انتقال ویروس محسوب می شوند . ویروس می تواند از طریق پاها و بدن حیوانات دیگر مثل جوندگان نیز انتقال یابد که به آنها در مجموع ناقلین مکانیکی (Mechanical Vector) می گویند . شواهد کافی در مورد اینکه حشرات هم بتوانند ناقل مکانیکی باشند در دست نیست .
قطرات تنفسی آلوده وحشی می تواند پرندگان اهلی چه آنها که در صنعت مرغداری ها تکثیر و نگهداری می شوند و چه آنها که در مزارع هستند را آلوده نماید . خطر انتقال عفونت از پرندگان وحشی به پرندگان اهلی در جایی که پرندگان در فضای آزاد نگهداری شده و منابع آ ب آشامیدنی آنها با پرندگان وحشی یکی باشد بیشتر می شود . وقتی پرندگان در چنین شرایطی نگهداری و به فروش رسانده می شوند که به آن Vet Market می گویند و ازدحام زیاد در محیطی غیر بهداشتی برای پرنده وجود داشته باشد ، یکی از منابع مهم انتقال عفونت تلقی میگردد.
چگونه بیماری می تواند از کشوری به کشور دیگر برود؟
بیماری از کشوری به کشور دیگر از طریق تجارت پرندگان زنده می تواند انتقال یابد . پرندگان مهاجر بخصوص اردک ها و سایر پرندگان در یایی می توانند ویروس را به نقاط دور دست انتقال داده و دیده شده که بدینوسیله توانسته اند انواع بشدت بیماری زای ویروس آنفلوآنزا ا از کشوری دیگر ببرند .
پرندگان مهاجر و در راس آنها اردک های وحشی از مخازن طبیعی ویروس محسوب شده و خود در برابر ابتلای به بیماری بسیار مقاوم هستند . آنها می توانند ویروس را تا نقاط دور حمل کنند و از طریق قطرات تنفسی به پرندگان دیگر منتقل نمایند در حالی که خود فقط علائم خفیفی داشته باشند .اردک های اهلی و همچنین شتر مرغ و غاز هم خیلی به ویروس حساس بوده و باستی بخصوص در صنعت تولید این نوع پرندگان به این موضوع توجه شود .
وضعیت فعلی چگونه است ؟
از سال 2003 به بعد تعداد کشورهایی که با همه گیری آنفلو آنزای بشدت بیماری زای پرندگان مواجهه شده اند رو به افزایش گذاشته و عمدتاً مرغ و خروس و اردک ها مبتلا شده اند . البته عفونت در گونه های دیگر پرندگان و هم چنین خوکها هم گزارش شده است . همه گیری های هم زمان این نوع آنفلوآنزا از چندین کشور در میان پرندگان رخ داده و نگرانی های زیادی برای سلامت انسان و وضعیت کشاورزی و مرغداری ایجاد نموده است . اکثر این همه گیری ها بعلت آنفلو آنزای H5N1بوده و آنچه خطر ناک جلوه می نماید ابتلای انسان به این عفونت ویروس و احتمال جهش ویروس و انتقال آن از انسان به انسان می باشد . در سالهای اخیر در دو مورد مسئله انتقال انسان به انسان رخ داده و اکنون موارد مشکوک اینچنینی در ویتنام و تایلند مورد ملاحظه قرار دارد .
نگرانی های موجود در رابطه با همه گیری های فعلی از چیست ؟
مقامات رسمی بهداشت در مورد همه گیری های متعدد آنفلوآنزای پرندگان هشدار جدی داده و دلایل زیر را مطرح می نمایند .
1-اکثر همه گیری های بزرگ آنفلو آنزای پرندگان (نه همه آنها ) در قاره آسیا از نوع H5N1بوده است . شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد این نوع آنفلو آنزا توانایی جهش منحصر به فردی داشته و می تواند با عث همه گیری بزرگی در انسان با مرگ و میر بالا شود . دومین و شاید بزرگترین نگرانی این است که وضعیت فعلی به یک پاندمی بزرگ آنفلو آنزا با این ویروس بیانجامد . دانشمندان معتقدند ویروس هاس آنفلو آنزای انسانی و حیوانی می توانند ژن های خود را با یکدیگر مبادله نموده و وقتی فردی با یک ویروس آلوده شده همزمان با ویروس دیگر دچار عفونت شود . این فرآیند تبادل ژنی (gene swapping ) در داخل بدن انسان می تواند بطور کلی منجر به پیدایش Subtypeجدیدی از ویروس آنفلو آنزا شود که انسان در برابر آن یا ایمنی نداشته و یا ایمنی کافی ندارد. مضافاً بر این واکسنهای موجود که هر سال تولید میشوند و برای پیشگیری از زنجیرههای فعلی ویروس آنفلوآنزا موثر هستند نمیتوانند علیه ویروس آنفلوآنزایی که کاملاً جدید است تاثیری داشته باشند. اگر ویروس جدید حاوی مقادیر از ژنهای ویروس آنفلوآنزای انسانی باشد انتقال مستقیم از فردی به فرد دیگر میتواند رخ دهد. در این صورت شرایط برای وقوع پاندمی با ویروس جدید آنفلوآنزا فراهم خواهد شد. نگران کننده ترین وضعیت وقتی است که انتقال انسان به انسان منجر به بیماری شدید با مرگ و میر بالا شود. این حالت یک بار در پاندمی آنفلوآنزای سالهای 1919-1918 رخ داد که در طی آن Subtype کاملاً جدید ویروس آنفلوآنزا ظرف 4 تا 6 ماه در تمام دنیا پدیدار شد. ظرف دو سال چندین موج از همهگیری آنفلوآنزا در دنیا رخ داد که 40 تا 50 میلیون نفر جان خود را از دست دادند.
آیا در حال حاضر شواهد کافی به نفع انتقال انسان به انسان ویروس وجود دارد؟
خیر چنین نیست. تیمهای سازمان جهانی بهداشت در تایلند و ویتنام به دولتهای این دو کشور برای طراحی و اجرای مطالعاتی که بتواند زود هنگام ترین مراحل انتقال ویروس از انسان به انسان را کشف نماید کمک میکنند. به موازات این برنامه شبکه جهانی آزمایشگاهی آنفلوآنزا که زیر نظر سازمان جهانی بهداشت میباشد بصورت اضطراری مطالعات خود را روی ویروسهای آنفلوآنزای انسان و پرندگان که در حال حاضر پیدا میشود انجام میدهند. بنظر میرسد این مطالعات بتواند مسائل بسیاری را در این زمینه روشن ساخته و به بسیاری از سوالات در مورد منشاء ویروس و وجه مشخصههای زنجیر H5N1 پاسخ دهد. بهرحال آنچه مسلم است اینکه هنوز نمیتوان ثابت نمود این ویروس تاکنون توانسته باشد بسرعت از انسان به انسان منتقل شده و همه گیری جهانی ایجاد نماید.
آیا عفونت انسانی بوفور رخ میدهد؟
خیر. خیلی بندرت ایجاد شده است. اولین مورد ثابت شده ابتلای انسان به عفونت با ویروس H5N1 در هنگ کنگ در سال 1997 گزارش شده است. در اولین همه گیری 18 نفر در بیمارستان بستری شده و 6 نفر جان خود را از دست دادند. منبع عفونت درهمه موارد تماس با پرندگان بیمار در مرغداری و در مراکز فروش پرندگان زنده بود. در همه موارد آنفلوآنزای بشدت بیماری زا در پرندگان منطقه قبلاً شایع شده بود. تاکنون انتقال انسان به انسان در بین کارکنان بهداشتی که با بیماران سرو کار داشتهاند، گزارش شده است. در این موارد هر چند آنتی بادی علیه H5 که نشان دهنده ابتلای به عفونت با این ویروس است مشاهده شده ولی موردی که بتواند منجر به بیماری شدید شود دیده نشده است. در 10% کاگران مرغداریها و 3% کسانی که به بریدن سرپرندگان اشتغال دارند و مورد مطالعه قرار گرفتهاند وجود آنتی بادی ثابت شده است.
در فوریه 2003 مجدداً ویروس H5N1 از پرندگان جهش پیدا کرده و دو عضو یک خانواده (یک پدر و پسر) را مبتلا نمود. این دو نفر از جنوب چین به هنگ کنگ آمده بودند، پدر فوت کرد اما پسر او زنده ماند. نفر سوم دخیر خانواده بود که در چین زندگی میکرد و مبتلا به یک بیماری تنفسی شده و جان خود را از دست داد ولی نتوانستند نمونه خونی از او تهیه نمایند.
آیا تمامی همه گیری هایی که در حال حاضر در پرندگان رخ میدهند، برای انسان به یک اندازه خطرناک هستند؟
خیر همه همه گیری های آنفلوآنزای پرندگان برای انسان به یک اندازه خطرناک نمی باشند. H5N1 از همه آنها نگرانی بیشتری ایجاد می کند. همین اخیراً همه گیری های آنفلوآنزای H5N1 در میان پرندگان در تایوان رخ داد که در پرندگان خیلی بیماری زا نبود و باعث بیماری انسانی هم نشد. اخیراً هم همه گیری هایی با ویروسهای H7 و H9 در پاکستان رخ داد که فقط در میان پرندگان بیماری زایی ایجاد کرد. اما کنترل اضطراری تمامی همه گیری های آنفلوآنزای پرندگان حتی اگر با زنجیرههای با بیماری زایی کم باشد از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است. مطالعات نشان داده بعضی از زنجیرههای ویروس آنفلوآنزای پرندگان که ابتدا بیماری زایی کمی داشتند بسرعت جهت پیدا کرده (ظرف 6 تا 9 ماه) و تبدیل به انواع بشدت بیماری زا شده و در جمعیت پرندگان به چرخش درآمدهاند.
آیا می توان جلوی رویداد پاندمی را گرفت؟
هنوز هیچ کس نمیتواند با اطمینان به این سوال پاسخ دهد. ویروسهای آنفلوآنزا بسایر ناپایدار بوده و رفتارهای آنها قابل پیش بینی نیست. سازمان جهانی بهداشت معتقد است اگر اقدام صحیحی با سرعت مناسب صورت گیرد میتواند از پیآمدهای خطرناک ناشی از پاندمی تا حدود زیادی جلوگیری نماید. این یکی از ارزنده ترین اهداف سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر است. اولین اولویت و خطر اول دفاع "کاهش فرصتهایی است که بتواند منجر به تماس آلودگی انسان با بزرگترین مخزن عفونت یعنی پرنده آلوده شود". این کار با کشف سریع همه گیریهای بیماری در پرندگان و انجام اقدامات کنترلی اضطراری مثل از بین بردن کامل تمام پرندگان آلوده یا پرندگانی که در تماس با پرندگان بیمار بودهاند و دفن مناسب لاشه آنها انجام پذیر است.
تمامی شواهد موجود نشان دهنده آن است که وقتی همه گیری ناگهان آنفلو آنزای بشدت بیمار یزای H5N1روز به روز در جمعیت پرندگان در حال افزایش است ، باید در انتظار انتقال عفونت به انسان و انتقال احتمالی عفونت از انسان به انسان بود .هرچه تعداد انسان های مبتلا به عفونت H5N1بیشتر می شود خطر پیدایش Subtypeهای جدید ایجاد زمینه برای پاندمی آنفلو آنزا هم افزایش می یابد . این وضعیت اکنون در آسیا بخصوص در شرق آسیا مشاهده می گردد . تمام موارد ابتلای انسانی و مرگ ناشی از آن دردو کشور ویتنام و تایلند در ارتباط تنگاتنگ با همه گیری های گسترده عفونت در جمعیت پرندگان بوده است . سازمان جهانی بهداشت نسبت به اضطرری بودن شرایط هشدار داده و تاکید دارد صنعت تولید دام و طیور و کشاورزی باید این شرایط را مورد ملاحظه قرار داده و در آن بطور جدی در گیر شوند . بعنوان مثال در سال 1997 در کشور کوچک هنگ کنگ 5/1 میلیون مرغ برای پیشگیری از انتقال عفونت ظرف تنها 3 روز سربریده شد . در هلند یکصد میلیون پرنده در صنعت طیور وجود دارد . در سال 2003 بدنبال همه گیری در پرندگان احتمال خطر انتقال عفونت از پرنده به انسان در عرض یک هفته 30میلیون پرنده سربریده شد . اقدام سریع در هر دوی این موارد باعث باعث شد از وقوع پاندمی جلوگیری شود .
آیا در موارد جدید بیماری که در انسان رخ داده اطمینان کامل وجود دارد ؟
بلی . سازمان جهانی بهداشت شواهدی در اختیار دارد که نشان می دهد آنفلو آنزای H5N1ممکن است چندین ماه قبل از کشف در جمعیت پرندگان به گردش در آمده باشد . تا اینجا تعداد موارد ابتلای انسانی به بیماری معدود بوده و این امر تائید کننده آن است که در حال حاضر ویروس به آسانی از پرنده به انسان منتقل نمی شود . البته این شرایط می تواند بسرعت تغییر نموده وویروس جهش پیدا کرده و ثابت شده می تواند ژنهای خود را با سایر ویروس ها ی آنفلو آنزا مبادله نماید .
در مواقعی که رویداد یک پاندمی بزرگ با گونه جدیدی از ویروس آنفلو آنزا محتمل باشد حتی یک موارد ابتلای انسانی اهمیت فوق العاده زیادی به اندازه یک همه گیری بزرگ جلوه می کند و نباید به هیچ عنوان کم اهمیت در نظر گرفته شود . در این موارد علاوه بر اینکه باید به سرعت همه حیوانات آلوده از بین برده شوند اقدامات دیگری نیز برای جلو گیری از انتقال عفونت به انسان بخصوص در درجه اول کارکنان مرغداری ها و مزارع و کسانی که در گیر امر سربریدن حیوانات هستند صورت گیرد . سازمان جهانی بهداشت در این زمینه دستور العمل هایی تهیه کرده است.
آیا در حال حاضر اقدامات کنترلی مناسبی صورت می گیرد ؟
در بعضی موارد بله . بنظر میرسد ژاپن و جمهوری کره (کره جنوبی ) توانسته اند همه گیری را در جمعیت پرندگان به نحو مناسب وبی خطری کنترل نمایند . مطالعه در کارگران در گیر در عملیات بریدن سر پرندگان انجام شده و هیچ موردی از عفونت انسانی کشف نشده است اما وضعیت در کشورهای دیگر با مشکلات فراوانی روبرواست .
سازمان جهانی بهداشت از وضعیت کشورهایی که با همه گیری های بزرگ آنفلو آنزای پرندگان در گیر شده اند به خوبی آگاه است و می داند بسیاری از آنها منابع لازم جهت اقدامات پیشگیری کنترلی توصیه شده برای کسانی که کار بریدن سر حیوانات را انجام می دهند و همچنین تشخیص سریع همه گیری در پرندگان در اختیار ندارند . در بعضی از این کشورها ممکن است همه گیری های ناگهانی در نقاط روستایی دور افتاده رخ می دهد که اصلاً کشف نمی شود و مسئولین بخش دامداری وکشاورزی اقدامات مناسبی برای حذف عفونت انجام نمی دهند . سازمان جهانی بهداشت با FAOو OIEبصورت مشترک و هماهنگ در حال انجام اقداماتی در جهت تامین منابع لازم و در اختیار دادن سریع آنها برای کشورهای درگیر می باشند.
آیا سایر ویروس های آنفلو آنزای پرندگان تاکنون انسان را آلوده کرده اند ؟
بلی . دو ویروس دیگر آنفلو آنزای پرندگان باعث بیماری در انسان شده اند ولی این موارد به اندازه H5N1شدید و نگران کننده نبوده اند.
زنجیره H5N2’ که در پرندگان خیلی بیماری زا نیست باعث موارد خفیفی از بیماری در دو کودک هنگ کنگ در سال 1999 و یک بچه دیگر در سال 2003 شده است یک همه گیری ناگهانی دیگر با ویروس آنفلوآنزای H7N7 در پرندگان در سال 2003 در هلند رخ داد که منجر به مرگ یک دامدار (با علائم دیسترس تنفسی ناگهانی ARDS ) در 2 ماه بعد شد. 89 نفر از کارگران مرغداری ها که در تماس با مرغهای آلوده بودند نیز دچار یک بیماری خفیف شدند.
آیا واکسن موثری علیه ویروس آنفلوآنزای H5N1 برای انسان وجود دارد؟
در حال حاضر خیر واکسنهای موجود علیه بیماری آنفلوآنزای H5N1 در انسان محافظت کننده نیستند. ضمناً بررسی های اولیه در سال 2004 در شبکه آزمایشگاهی آنفلوآنزای WHO نشان دهنده آن است که ویروس تغییرات جهشی قابل توجهی پیدا کرده است.